عزت نفس چیست؟

عزت نفس چیست _ می دانیم که عزت نفس یا همان احترام به خود یا خود ارزشی، برای رسیدن به موفقیت بسیار مهم است.
افرادی که عزت نفس پایینی دارند، احساس افسردگی و شکست می کنند. همچنین وجود عزت نفس پایین ممکن است موجب شود تا افراد انتخاب های نادرستی انجام دهد، و یا باعث ورود به روابط مخرب و یا بروز احساس ناتوانی در آن ها گردد. این گفته ها به معنی تایید داشتن عزت نفس بیش از حد نیست.
عزت نفس بیش از اندازه در آن دسته از افرادی مشاهده می شود که دچار اختلال شخصیت خودشیفته هستند. چنین فردی احساس می کند بالاتر و برتر از بقیه افراد بوده و همین مسئله باعث می شود تا نتوانند ارتباطی صحیح با دیگران برقرار کنند.

در حالت عادی، عزت نفس نرمال و سالم، رفتاری میانه از دو سر طیفِ شدید و بسیار پایین است.
عزت نفس متعادل به این معناست که فرد در عین داشتن دیدگاهی واقع بینانه، حس خوب و مثبتی نسبت به خود داشته باشد. چنین فردی می تواند یک زندگی رو به رشد و همراه با خود شکوفایی داشته باشد.
در بررسی های صورت گرفته مشخص شده است که عزت نفس تاثیر مستقیم بر سلامت عمومی افراد جامعه و میزان موفقیت آنها، خوشحالی افراد و توانایی آنها در برقراری روابط مثبت با دیگران دارد.
در ادامه خواهیم دید که عزت نفس چیست، چه اهمیتی دارد و چه عواملی بر آن موثرند.

عزت نفس چیست _ عزت نفس در واقع بیانگر احساس ارزشمندی کلی است که یک شخص نسبت به خود دارد و در واقع نوعی معیار برای نشان دادن میزان ارزشی است که فرد برای خود قائل است. این که فرد چقدر خودش را تایید کند و دوست داشته باشد میزان عزت نفس وی را نشان می دهد.
به بیان ساده تر، عزت نفس همان نگرشی است که هر فرد نسبت به خود دارد. حال این نگرش ممکن است مثبت یا منفی باشد.

پادکست آموزشی عزت نفس چیست ؟

در این پادکست آموزشی اهمیت عزت نفس توضیح داده شده است. حقیقتا انسانی که عزت نفس ندارد در زندگی هیچ چیز ندارد، چرا که خود را فراموش کرده است. در حالی که ارزشمندترین دارایی هر انسان در لحظه حیات و زیستن، خویشتن اوست.

 

عوامل تأثیرگذار بر روی عزت نفس چیست

در ادامه به برخی از آن ها خواهیم پرداخت.

ژنتیک

عوامل ژنتیکی مختلفی بر میزان عزت نفس افراد تاثیر مستقیم دارند. به عنوان مثال دو نوع گیرنده اوکسی توسین (oxytocin) در بدن وجود دارند که عبارتند از: آدنین (adenine) و گوانین (guanine). طبق تحقیقات به عمل آمده، افرادی که حداقل یک گیرنده آدنین در بدن خود داشته باشند، در مقابل استرس و تنش حساس تر بوده و مهارت های اجتماعی ضعیف تری دارند.

شخصیت

در بررسی های انجام شده در مورد شخصیت افراد مختلف، مشخص شد که سه عامل از 5 عامل شخصیتی، رابطه مستقیمی با میزان عزت نفس افراد دارند. این سه عامل عبارتند از: برون گرایی، توافق پذیری، گشودگی نسبت به تجربه.

تجارب زندگی

تجاربی که فرد در طول زندگی شخصی خود کسب کرده است، تاثیر زیادی بر عزت نفس او خواهند داشت. به عنوان مثال اگر فردی در طول زندگی شکست ها و ناکامی های زیادی را تجربه کرده باشد و یا در کودکی مورد سوء رفتار قرار گرفته باشد، در مقایسه با سایر افراد عزت نفس پایین تری خواهد داشت.

سن

سن افراد نیز می تواند ارتباط مستقیم با میزان عزت نفس آن ها داشته باشد. به گونه ای که به گزارش محققان، در فاصله 4 تا 11 سالگی میزان عزت نفس افزایش یافته و در اوایل دوران نوجوانی کاهش می یابد. همچنین پس از سنین 60- 70 سالگی، عزت نفس رو به کاهش می گذارد.

سلامتی

بیماری های جسمی و روحی مزمن، موجب می شوند تا افراد مبتلا، حس خود ارزشمندی و عزت نفس کمتری نسبت به سایر افراد داشته باشند.

طرز فکر (دیدگاه)

افکار منفی افراد نسبت به توانایی های شخصی و در مورد خودشان به مرور زمان موجب بروز شکست های مداوم و در نهایت کاهش عزت نفس آنها خواهد شد. افکاری مانند «نمی توانم کاری را درست انجام دهم»، «من بی ارزشم»، «کسی مرا دوست ندارد» و … خطرناکترین دیدگاه ها برای عزت نفس افراد هستند.

جایگاه اجتماعی

با توجه به اینکه در جامعه افراد دارای جایگاه های اجتماعی ویژه، بیشتر مورد احترام قرار می گیرند، در نتیجه بالا رفتن جایگاه اجتماعی، موجب افزایش عزت نفس افراد خواهد شد.

واکنش اطرافیان

قطع به یقین، تعریف و تحسین و تشویق از سوی اطرافیان در هر سنی موجب افزایش عزت نفس افراد خواهد شد. بالعکس، با افزایش میزان تحقیر و انتقاد از سوی اطرافیان، حس خود ارزشی فرد کاهش یافته و عزت نفس پایین خواهد آمد.

مقایسه خود با دیگران

در مقایسه خود با دیگران، فردی که در حال مقایسه خود است همیشه بازنده است زیرا همواره کسی هست که از او بالاتر باشد. بنابراین مقایسه خود با دیگران به شدت عزت نفس را کاهش می دهد.

نکته مهم: عزت نفس یک ویژگی ثابت نیست. بلکه مفهومی انعطاف پذیر و قابل سنجش است. بنابراین می توان میزان عزت نفس افراد را سنجید و نسبت به بهبود آن اقدام کرد. عزت نفس از باور های متعدد فرد نسبت به خودش سرچشمه می گیرد از جمله: ارزیابی ظاهری فرد، باورهای فردی، هیجانات و رفتارهای شخص نسبت به خودش.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، عزت نفس باید در حد متعادل باشد، کم یا زیاد بودن عزت نفس نشان دهنده ناسالم بودن آن است. به گونه ای که در اختلال شخصیت خودشیفته، فرد دارای عزت نفس بسیار پایین است اما آن را انکار کرده و با بروز حس برتری جویی و تکبر قصد جبران این حس را دارد.

اهمیت عزت نفس

عزت نفس افراد نقش مهمی در میزان انگیزه و موفقیت آن ها در طول زندگیشان خواهد داشت. عزت نفس پایین در تمام مراحل زندگی، از دوران مدرسه تا بزرگسالی و ورود به جامعه، سد و مانعی برای رسیدن فرد به موفقیت خواهد بود، زیرا فرد خود و توانایی هایش را برای رسیدن به موفقیت باور ندارد.
در مقابل، عزت نفس متعادل، فرد را به سمت موفقیت سوق می دهد زیرا فرد با دیدگاهی مثبت به مسائل و اهدافش نگاه می کند و جرات مقابله با مشکلات موجود بر سر راه رسیدن به اهدافش را پیدا میکند.
نکته قابل توجه در مورد عزت نفس این است که افراد دارای عزت نفس پایین زندگی دردناکی را تجربه می کنند، زیرا به شدت احساس پوچی و بی ارزشی می کنند و قادر به گرفتن تصمیمات بلند مدت برای زندگی خود نیستند. همین مشکلات موجب خواهد شد تا این افراد فرصت های خوب زندگی شان را از دست بدهند، در دوستی با دیگران با مشکل مواجه شوند و به همین دلیل رغبتی برای ورود به روابط دوستانه جدید نداشته باشند.
چنین افرادی مدام به دنبال کسب تایید از سوی دیگران هستند و همین حس کمبود و تایید طلبی موجب می شود تا تصویری غیر واقعی از خود در فضای مجازی نشان دهند، که خود این امر به شدت خطرناک و اعتیاد آور خواهد بود، زیرا موقعیت برقراری ارتباط واقعی با انسان های واقعی را از فرد می گیرد. چنین فردی به شدت در برابر خواسته های دیگران کوتاه آمده و همین امر باعث آسیب پذیر بودن آنها می شود.

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست

دو مفهوم عزت نفس و اعتماد به نفس بسیار به هم شبیهند اما تفاوت هایی دارند. ممکن است فردی به سادگی در مقابل جمع حاضر شده و سخنرانی بسیار عالی ارائه کند، این عملکرد عالی ناشی از اعتماد به نفس این فرد است. اما ممکن است در عین حال نسبت به سخنرانی خود احساس خوبی نداشته باشد و از عملکرد خود راضی نباشد که این جنبه نارضایتی نشان دهنده عزت نفس پایین اوست.
در واقع اعتماد به نفس یعنی باور فرد نسبت به انجام کاری و عزت نفس یعنی میزان ارزشی که فرد برای کارش قائل است و حسی که نسبت به خود در حین انجام آن کار دارد.
داشتن حس بهتر نسبت به خود به خاطر انجام کاری، و همچنین باور خود برای انجام وظایفی که به فرد واگذار شده است، نشانه اعتماد به نفس است. در ادامه، پذیرفتن ارزش ذاتی خود به عنوان یک انسان کامل، از عزت نفس ناشی می شود.
اگر بخواهیم در مورد تفاوت های عزت نفس و اعتماد به نفس سخن بگوییم باید به این نکته مهم اشاره کنیم که، اعتماد به نفس بر اثر یک اشتباه کوچک، یک انتقاد و یا یک گفتگوی منفی از بین می رود. عزت نفس نیز بر اثر عواملی تخریب می شود اما از آنجا که عزت نفس از شناخت فرد نسبت به توانایی ها و ارزش های ذاتی اش ناشی می شود، قابل کشف و بازسازی مجدد است.

گستره عزت نفس

عزت نفس تمام افراد بر حسب شرایط زندگی و در طول زمان، دارای نوسان است. طبیعی است که تمام افراد گاهی حس بسیار خوبی نسبت به خود داشته باشند و گاهی اوقات از خود ناامید شوند. اما در حالت کلی، محدوده عزت نفس، بیانگر احساس کلی یک فرد نسبت به خودش است. همانطور که گفتیم، با افزایش سن، میزان عزت نفس (دوست داشتن خود) افراد افزایش می یابد.
در ادامه محدوده های عزت نفس را تعریف خواهیم کرد. با توجه به این تعاریف می توانید میزان عزت نفس خود را بسنجید.

عزت نفس پایین

فردی که دارای عزت نفس پایین است، برای افکار و اعتقادات خود ارزش قائل نیست و مدام بر روی کاستی های فردی و رفتاری و نقاط ضعف و ناتوانی هایش متمرکز است. چنین فردی مهارت ها و توانایی های خود را باور ندارد و معتقد است دیگران توانایی بیشتری نسبت به او دارند و از او موفق ترند. این افراد در پذیرش بازخورد های مثبت با مشکل مواجه می شوند و از شکست هراس دارند، در نتیجه هیچ وقت برای رسیدن به موفقیت تلاش نمی کنند. از دیگر ویژگی های افراد دارای عزت نفس پایین، ترس از تنها ماندن و رها شدن توسط اطرافیان است.

عزت نفس سالم

افراد دارای عزت نفس سالم، دیدگاهی دقیق و متعادل نسبت به خود دارند. به این معنا که در عین داشتن حس خوب نسبت به خود، از نقایص شخصی خود نیز آگاهی کامل دارند. فردی که عزت نفسی سالم و مبتنی بر واقعیت داشته باشد هرگز دچار عزت نفس کاذب نخواهد شد. فخرفروشی، تکبر و خود برتربینی نسبت به دیگران نشان دهنده عزت نفس پایین است.

سوالات متداول
1- عزت نفس چیست؟
عزت نفس یعنی ارزش قائل شدن برای خود و پذیرش خود همانگونه که در واقعیت وجود دارد. به عبارت بهتر عزت نفس یعنی دوست داشتن خود. اطلاعات بیشتر و جنبه های مختلف مربوط به عزت نفس در مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند.
2- چرا عزت نفس مهم است؟
افرادی که دارای عزت نفس سالم هستند انگیزه بیشتری برای رسیدن به موفقیت دارند و در زندگی خود خوشحال ترند. جزئیات بیشتر را در متن مقاله مطالعه کنید.
3- نشانه های عزت نفس سالم چیست؟
فرد دارای عزت نفس سالم، در عین حالی که از نقص ها و ضعف های شخصی خویش آگاهی کامل دارد، اما در حالت کلی احساس خوب و مثبتی نسبت به خود دارد. در بخش عزت نفس سالم بیشتر به این مورد پرداخته شده است.